در ساختمانها و ابنيه بتنی قالبها، كه در حقيقت ظروف موقتی با شكل و فرم مورد نظر برای نگهداری ميلگردها (آرماتور) و بتن خيس تازه هستند، نقش مهمی به عهده دارند. قالب بندی قسمت عمده ای از مخارج ساخت و اجرای اسكلتهای بتنی و اجزای بتنی ساختمان را به خود اختصاص می دهد. هزينه مصالح، ساخت و اجرای قالبهای بتنی بستگی به شكل قالب و دشواری ساخت آن و نوع مصالح مصرفي دارد. در پاره ای از موارد ممكن است قالب بندی تا بيش از 75 درصد هزينه يك عضو بتنی را به خود اختصاص دهد. يك قالب، در عين حال كه بايد دارای فرم مورد نظر بوده و از نظر اقتصادی قابل قبول باشد، بايد استحكام و ايمنی كافی داشته باشد.

طرح قالب بتن باید استحكام كافی برای نگهداری بتن داشته و در اثر فشارهای وارده مقاوم باشد و در موقع بتن ریزی، از فرم اصلی خارج نشده و به اصطلاح شكم ندهد. این مورد مسئله ای است سازه ای. اين مسئله، جز در مواردی كه از قالبهای پيش ساخته با مشخصات معين استفاده شود، در رابطه با طرح قالبهای ديواریا ستون كه از صفحات پیش ساخته ساخته ميشوند صادق است پس از طرح و محاسبه بارهای وارده، هر يك از قسمتهای اصلی قالب را ممكن است به عنوان يك تير تحليل نموده و حداكثر ممان (لنگر) و برش و خمشی كه ممكن است وجود داشته و پيش آيد محاسبه نمود. سپس با محاسبه بارهای كششی و فشارهای وارد بر قطعات تقويتی عمودی و تيرهای نگهدارنده خارجی اندازههای لازم آنها را محاسبه می نمايند. برای آنكه يك قالب بتون از نظر اقتصادی با صرفه بوده و هزينه های مصرفی برای ساخت آن به حداقل برسد بايد به نكات زير توجه نمود :

 

1ـ مخارج تهيه مصالح و ساخت قالب بتون متناسب با نيازهای مورد مصرف آن باشد.

2ـ مصالح مصرفی برای ساخت قالب بتن با دقت كافی انتخاب و تهيه شود به نحوی كه بين دفعات استفاده از قالب و تداوم فعاليتهای كارگاه از نظر اقتصادی تعادل برقرار باشد. به عبارت ديگر هرچقدر امكان تعداد دفعات بيشتر استفاده از قالب وجود داشته باشد به همان ميزان در استحكام آن و انتخاب نوع مصالح مرغوب بايد توجه بيشتری مبذول داشت.

3ـ انتخاب روش ساخت و مصالح مناسب و در صورت لزوم پوشش مناسب سطوح داخلی قالب بتونی، به نحوی كه امكان دستيابی به نتايج مورد نظر مستقيماً ميسر باشد. ترميم بتن و يا تغيير و اصلاح فرم مورد نظر طرح شده قبلی پس از گرفتن بتن و باز كردن قالبها هم بسيار دشوار و حتی در صورتی كه امكان داشته باشد، به مراتب از پيش بينی های لازم اوليه گرانتر تمام ميشود.

4ـ روش مناسب و وسايل كافي براي حمل، بلند كردن و سوار نمودن قالبها در محل كار انتخاب و پيش بينی شده باشد.

5ـ انواع مصالحي كه ممكن است به كار برده شوند، نظير قالبهای فلزی و يا چوبی یا پلاستیکی بايد مورد توجه و بررسی قرار گيرند و هر كدام كه برحسب مورد مناسبتر تشخيص داده شد انتخاب شود. قالبهاي چوبی معمولاً سبكتر اما بعضآ یکبار مصرف بوده کیفیت بتن آن نیز مناسب نمی باشد و بسیاری از مهندس ناظران با استفاده از آ ن مخالفند. قالب بتن پلاستیکی سبک بوده و قابلیت استفاده به دفعات محدودی را دارد اما بسیار گران بوده که تا بعضی از مواقع به سه برابر قالب فلزی بتن نیز می رسد. اما قالب بتون فلزی بسیار مقاوم بوده و قابلیت استفاده به دفعات زیاد را دارا می باشد و قیمت آن نیز تقریبآ مناسب است. تنها عیب آن نیز سنگینی بودن آن است. که وجود ابزارهای کمکی مانند تاور ، بالابر و چند تکه بودن قالبها تا حدودی می تواند این مشکل را بر طرف کند.

6ـ طراحی قالب بايد به نحوی انجام شود كه در چهارچوب خواسته های معماری و سازه ای بتوان به تعداد دفعات هر چه بيشتر مصرف كرد و تطبيق و تنظيم آن براي كارهاي بعدی تكراری سهل و راحت باشد. تعادل موارد فوق بايد طوری باشد كه قبل از شروع قالب بندی امكان محاسبه مخارج آن مقدور بوده و از نظر اقتصادی به صرفه و توجيه پذير باشد.